U srednjem vijeku civilizacija nije funkcionirala po današnjim nacionalističkim i šovinističkim principima, pa je teško razumjeti da su Mlečani upravo našeg Korčulanina Marka Pola postavila za vođu puta za Daleki Istok.
Kako koja civilizacija...europska kršćanska civilizacija je imala taj kršćanski univerzalizam, ali recimo arapska islamska civilizacija ranog srednjeg vijeka je funkcionirala po izuzetno šovinističkim i rasističkim principima. Osmanlije su onda to dovele na jednu tolerantniju razinu, ali svejedno je čovjeku bilo zatvoreno 90% vrata ako nije bio musliman.
Mi volimo spominjati civilizacijske dosege, no izostavljajući o kojoj civilizaciji pričamo. Pogledajte recimo nedavne civilizacijske dosege na Lago di Garda.
Srce zaigra od romantike.